Ετήσια έκθεση της ΕΕ 2023- Το μέλλον των αγροτικών περιοχών

Στις 9 Οκτωβρίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για την κατάσταση των δήμων και των περιφερειών της ΕΕ, μια εικόνα των πλέον φλεγόντων ζητημάτων που απασχολούν τους δήμους και τις περιφέρειες ανά την ΕΕ, καθώς και επιτόπιων λύσεων για την τεκμηρίωση των ενωσιακών πολιτικών αποφάσεων.

Η έκθεση παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες αντιμετωπίζουν κρίσεις όπως οι κλιματικές καταστροφές ή ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Επίσης, παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες συμβάλλουν στον μακροπρόθεσμο μετασχηματισμό των κοινωνιών μας, με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, ενισχύοντας παράλληλα τη συνοχή.

Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών δε θα μπορούσε να μη περιλαμβάνεται ειδική αναφορά στην τρέχουσα κατάσταση και στον μέλλον των αγροτικών περιοχών.

Αγροτικό Θεματολόγιο

Ένας στους τέσσερις ανθρώπους στην Ευρώπη (περισσότεροι από 110 εκατομμύρια πολίτες) ζουν στην ύπαιθρο της Ευρώπης, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 75 % της επικράτειας της ΕΕ. Ωστόσο, ο αγροτικός πληθυσμός μειώνεται κατά περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο. Παρά τη σημασία τους, οι αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζουν πληθώρα προκλήσεων, οι οποίες όχι μόνο κινδυνεύουν να παρεμποδίσουν την ανάπτυξή τους, αλλά και τις φιλοδοξίες της ΕΕ να επιτύχει την κλιματική ουδετερότητα, την κοινωνική ευημερία και τη δημοκρατία. Λόγω της έλλειψης διαθέσιμων υπηρεσιών, οι αγροτικές περιοχές χάνουν την ελκυστικότητά τους και πολλοί νέοι καταλήγουν να αποχωρούν. Πώς επηρεάζει αυτό τις περιοχές αυτές; Ποιες λύσεις θα μπορούσαν να ληφθούν σε τοπικό επίπεδο για την αντιστροφή αυτής της τάσης;

Τόσο οι αγροτικές όσο και οι αστικές περιοχές έχουν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στη μετάβαση σε μια πράσινη και βιώσιμη Ευρώπη, αλλά πιθανότατα θα αναλάβουν διαφορετικούς ρόλους. Η κλιματική αλλαγή, η πανδημία COVID-19 και ο αντίκτυπος του πολέμου κατά της Ουκρανίας ανέδειξαν τη σημασία των προϊόντων και των υπηρεσιών από αγροτικές περιοχές για την ανθεκτικότητα των πόλεων και των περιφερειών και της ΕΕ στο σύνολό της: η βιώσιμη επισιτιστική ασφάλεια δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς παραγωγικό έδαφος και λειτουργικές αγροτικές κοινότητες συνδεδεμένες με την εσωτερική αγορά μέσω καθαρών μεταφορών και ψηφιακών υποδομών. Η παγίδευση του άνθρακα εξαρτάται από την καλή διαχείριση των δασών και των τυρφώνων. Η ανεξαρτησία από τις ορυκτές πηγές ενέργειας απαιτεί περισσότερο χώρο για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από ό, τι μπορούν να προσφέρουν οι πόλεις.

Η συμβολή των αγροτικών περιοχών στην επίτευξη των φιλόδοξων και ζωτικών στόχων της ΕΕ τίθεται σε κίνδυνο για δύο βασικούς λόγους: κλιματική αλλαγή και μείωση του πληθυσμού. Η κλιματική αλλαγή απειλεί το παραγωγικό δυναμικό της γεωργίας και των φυσικών πόρων, από τα εδάφη έως τη δύναμη των υδάτων. Η μείωση του πληθυσμού μειώνει την ικανότητα των τοπικών κοινοτήτων να διατηρήσουν αυτούς τους πόρους, να τους καταστήσουν παραγωγικούς και να βρουν καινοτόμες λύσεις προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες.

Κάθε χρόνο, η ΕΕ χάνει μια επιφάνεια μεγαλύτερη από την έκταση της πόλης της Μαδρίτης. Οι γεωργικές εκτάσεις είναι οι πιο πιθανό να μετατραπούν σε τεχνητές επιφάνειες. Η δέσμευση γης μειώνει τη δύναμη των αγροτικών περιοχών να συμβάλουν επιτυχώς στην πράσινη μετάβαση, την επισιτιστική ασφάλεια και την πρόληψη καταστροφών. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η καθαρή κατάληψη γης στην ΕΕ ανήλθε σε 11 845 km² μεταξύ 2000 και 2018, πράγμα που ισοδυναμεί με μέση ετήσια καθαρή δέσμευση γης 658 km². Απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου πολιτικής «μη καθαρής δέσμευσης γης» για το 2050.

Τον Ιούνιο του 2023, το 40 % της επικράτειας της ΕΕ βρισκόταν σε προειδοποίηση ξηρασίας, επηρεάζοντας σοβαρά τις περιφερειακές συγκομιδές. Η κλιματική αλλαγή και οι μετατροπές σε τεχνητές επιφάνειες μειώνουν έτσι την ποσότητα γης που διατίθεται για την παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών. Επιπλέον, οι τεχνητές περιοχές οδηγούν σε αυξημένους κινδύνους πλημμύρας και δεν μπορούν να αποθηκεύσουν ούτε άνθρακα ούτε νερό.

Η απώλεια βιοποικιλότητας και οικοσυστημικών υπηρεσιών σε επίπεδο ΕΕ λόγω της αλλαγής της χρήσης γης, του κατακερματισμού και της υποβάθμισης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ετήσιο οικονομικό κόστος έως και 50 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις στην αποκατάσταση της φύσης θα μπορούσαν να αποφέρουν οικονομική αξία μεταξύ 8 και 38 EUR για κάθε ευρώ που δαπανάται για τις υπηρεσίες οικοσυστήματος, την επισιτιστική ασφάλεια, την ανθεκτικότητα και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την ανθρώπινη υγεία.

Εκτιμάται ότι 30 εκατομμύρια άνθρωποι εξαφανίστηκαν από τις αγροτικές περιοχές της Ευρώπης μεταξύ 1993 και 2023. Πρόκειται για το συνδυασμένο μέγεθος του πληθυσμού της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Λιθουανίας. Ενώ η ΕΕ είναι πιθανό να συνεχίσει να αντιμετωπίζει μείωση του πληθυσμού κατά τα προσεχή έτη σε ολόκληρη την επικράτειά της, αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις κυρίως αγροτικές περιοχές. Ορισμένες δυναμικές περιοχές ευδοκιμούν λόγω της εισροής νέων ανθρώπων. Άλλες υστερούν, με σταδιακά μικρότερους και ταυτόχρονα γηράσκοντες πληθυσμούς. Πολλές κυρίως αγροτικές περιοχές — συχνά στο βόρειο, νότιο και ανατολικό τμήμα της ΕΕ — έχουν βιώσει μια έξοδο ανθρώπων που μετακινούνται σε πόλεις (ή πιο μακριά, σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ).

Μεταξύ του 2015 και του 2021, ο πληθυσμός των αγροτικών περιοχών μειώθηκε κατά 0,1 % κατά μέσο όρο κάθε χρόνο. Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65+ αυξήθηκε κατά 1,6 % και ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών μειώθηκε κατά 0,6 %. Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω αυξήθηκε κατά 5 % στις αγροτικές περιοχές, διπλάσιο από ό,τι στις αστικές περιοχές.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Eurostat, έως το 2050, το 83,5 % των κυρίως αγροτικών περιοχών θα χάσει έως ή και περισσότερο από το 10,0 % του πληθυσμού τους. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός των κυρίως αστικών περιοχών της ΕΕ προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται (αν και ο ρυθμός μεταβολής θα επιβραδυνθεί και προβλέπεται να μειωθεί από το 2047 και μετά).

Η μείωση του πληθυσμού και η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού οδηγούν σε φαύλο κύκλο λιγότερων επενδύσεων σε δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. παιδική μέριμνα, υγεία και μακροχρόνια φροντίδα, εκπαίδευση και δημόσιες μεταφορές) και οικονομική στασιμότητα ή μείωση. Οι αγροτικές περιοχές όπου οι υπηρεσίες αυτές δεν είναι πλέον διαθέσιμες ή είναι δύσκολο να προσεγγιστούν γίνονται όλο και λιγότερο ελκυστικές, ιδίως για τους νέους και τις οικογένειες. Η τακτική εκροή νέων από αγροτικές περιοχές, καθώς και η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, οδηγούν φυσικά σε μείωση του εργατικού δυναμικού. Η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την ελκυστικότητα των περιφερειών για τις επιχειρήσεις. Η τάση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για τη μελλοντική ελκυστικότητα των αγροτικών αγορών εργασίας. Μεταξύ 2015 και 2021, η αύξηση (5 %) του ποσοστού των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στις αγροτικές περιοχές ήταν διπλάσια από αυτή που παρατηρήθηκε στις αστικές περιοχές.

Η πρόσβαση στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης είναι χαμηλότερη στις αγροτικές περιοχές απ’ ό,τι στις αστικές περιοχές. Το 2020, 129 περιφέρειες επιπέδου NUTS 3 εκτιμήθηκαν ότι ο πληθυσμός τους θα ζούσε εντός 15 λεπτών από τον χρόνο οδήγησης ενός νοσοκομείου — που ισοδυναμεί με ελαφρώς περισσότερες από 1 στις 10 περιφέρειες της ΕΕ. Οι περισσότερες από αυτές ήταν πρωτεύουσες ή αστικές περιοχές με σχετικά υψηλή πυκνότητα πληθυσμού. Στο άλλο άκρο της κλίμακας, 89 περιφέρειες είχαν λιγότερο από το ήμισυ του πληθυσμού τους που ζούσαν μέσα σε 15 λεπτά οδήγησης από ένα νοσοκομείο. Οι περισσότερες από αυτές ήταν αραιοκατοικημένες περιοχές συχνά γύρω από την περιφέρεια της ΕΕ, για παράδειγμα, στα νότια και ανατολικά κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως στο εσωτερικό της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και στις αγροτικές περιοχές της Κροατίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Σλοβενίας. Υπήρχαν επίσης αρκετές περιοχές στη Σουηδία, όπου λιγότερο από το ήμισυ του πληθυσμού ζούσε μέσα σε 15 λεπτά οδήγησης από ένα νοσοκομείο.

Η μεγαλύτερη πρόσβαση σε εκπαιδευτικές υπηρεσίες στις αστικές περιοχές είναι ένας από τους λόγους για την έξοδο των νέων από τις αγροτικές περιοχές. Ενώ το 37 % των πολιτών στις πόλεις έχει τριτοβάθμιο επίπεδο εκπαίδευσης, στις αγροτικές περιοχές το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 21 % από το 2021.340 Τα σχολεία στις αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα που είναι σπάνια στα αστικοποιημένα κέντρα, όπως δυσκολίες πρόσληψης ειδικευμένων εκπαιδευτικών και έλλειψη επαρκών υποδομών. Το υψηλό πάγιο κόστος συντήρησης των σχολείων λόγω του μικρότερου μεγέθους αγροτικών πληθυσμών περιορίζει την επιλογή σχολείων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μετασχολικών δραστηριοτήτων και κοινωνικής στήριξης. Οι περιορισμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες μπορούν να αποτελέσουν κρίσιμη κινητήρια δύναμη για την κινητικότητα των ατόμων από αγροτικές σε πιο ανεπτυγμένες και πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Στο εσωτερικό των κρατών μελών, η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων ποικίλλει σημαντικά, με πολύ υψηλότερα ποσοστά στις αστικές περιοχές απ’ ό,τι στις αγροτικές περιοχές. Το 2021, το ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων στην κατάρτιση στην ΕΕ (όπως μετράται με βάση τον δείκτη τεσσάρων εβδομάδων) ήταν, κατά μέσο όρο, 13,6 % στις πόλεις, 9,8 % στις πόλεις και 7,8 % στις αγροτικές περιοχές. Αυτό μπορεί να σχετίζεται με το μορφωτικό επίπεδο, καθώς όσοι διαθέτουν περισσότερα προσόντα είναι πιθανότερο να ζουν σε αστικές περιοχές. Μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζει τη χαμηλότερη διαθεσιμότητα ευκαιριών μάθησης σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες περιοχές: λιγότεροι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές ζουν σε απόσταση 45 λεπτών με το αυτοκίνητο από το πλησιέστερο πανεπιστήμιο σε σύγκριση με άλλες περιοχές.

Η ομάδα των περιφερειών που βρίσκονται σε παγίδα ανάπτυξης ταλέντων αντιπροσωπεύει το 16 % του πληθυσμού της ΕΕ. Αυτή η ομάδα περιφερειών είναι περισσότερο αγροτική από την υπόλοιπη ΕΕ, με το 31 % του πληθυσμού της να ζει σε αγροτικές περιοχές, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 21 %. Η συμμετοχή των ενηλίκων στη μάθηση είναι σημαντικά χαμηλότερη στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν παγίδα ανάπτυξης ταλέντων (με ποσοστό 5,6 %, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ 10 %).

Η έλλειψη προσβασιμότητας σε ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας ενισχύει τις επιπτώσεις της απόστασης, της απομόνωσης και του υψηλού κόστους μεταφοράς. Εκτός από αυτό το ζήτημα των υποδομών, απαιτούνται ψηφιακές δεξιότητες για την πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες. Ωστόσο, το επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων είναι χαμηλότερο μεταξύ των ατόμων που ζουν σε αγροτικές περιοχές (48 % είχαν βασικές ή υψηλότερες από τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες), ενώ ο αντίστοιχος αριθμός είναι 55 % για τις πόλεις και προάστια και 62 % για τις πόλεις. Ως εκ τούτου, τα άτομα που ζουν σε αγροτικές περιοχές αποτελούν μία από τις ομάδες προτεραιότητας για δράσεις ψηφιακής αναβάθμισης των δεξιοτήτων/επανειδίκευσης στην ΕΕ. Άλλες ομάδες προτεραιότητας είναι οι νέοι με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και ΕΕΑΚ (εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης). Άτομα ηλικίας 55 έως 64 ετών· άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο· όσοι είναι ανενεργοί και άνεργοι· και εκείνους που απασχολούνται σε επαγγέλματα χαμηλής ειδίκευσης και ημιειδίκευσης.

Σε συνδυασμό με την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, η πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης μπορεί να βελτιώσει τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών όσον αφορά τη γεωγραφική προσβασιμότητα των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης (ΔΥΑ). Ένας τρόπος για τη βελτίωση της αντιστοίχισης δεξιοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο θα μπορούσε να είναι να διασφαλιστεί ότι τα κέντρα ΔΥΑ είναι γεωγραφικά προσβάσιμα στους περισσότερους ανθρώπους. Ενώ αυτό συμβαίνει συνήθως στις περιφέρειες των πόλεων, αυτό συμβαίνει λιγότερο στις μη μητροπολιτικές περιοχές, γεγονός που πιθανώς αντικατοπτρίζει έναν συνδυασμό χαμηλότερης πυκνότητας πληθυσμού και λιγότερων οδικών δικτύων στις αγροτικές περιοχές.

Σε όλες τις μητροπολιτικές περιοχές, μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία (96 %) του πληθυσμού ζει σε περιοχές με πολύ προσβάσιμα κέντρα ΔΥΑ — σε απόσταση 30 λεπτών με το αυτοκίνητο (πάνω αριστερά). Στις μη μητροπολιτικές περιφέρειες, το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται σε απόσταση οδήγησης από ένα κέντρο ΔΥΑ είναι γενικά χαμηλότερο. Οι διαφορές αυτές μπορεί να αντανακλούν συνδυασμό χαμηλότερου αριθμού κέντρων κατά κεφαλήν, χαμηλότερης πυκνότητας πληθυσμού και λιγότερο ανεπτυγμένων υποδομών μεταφορών. Ειδικότερα, μόνο το 69 % των ατόμων σε μη μητροπολιτικές περιοχές με πρόσβαση σε μια μικρή λειτουργική αστική περιοχή και το 46 % των ατόμων σε μη μητροπολιτικές απομακρυσμένες περιοχές ζουν σε περιοχές με υψηλή προσβασιμότητα.

Οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές είναι πιο πιθανό να είναι άνεργες από τους άνδρες και είναι πιο πιθανό από ό, τι οι γυναίκες σε αστικές περιοχές να εργαστούν σε άτυπη απασχόληση. Η περιορισμένη πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες που σχετίζονται με τη φροντίδα των παιδιών επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάστασή τους. Σε επίπεδο ΕΕ το 2021, το ποσοστό δραστηριότητας στην αγορά εργασίας ήταν 78,5 %. Η διαφορά μεταξύ πόλεων και αγροτικών περιοχών ήταν 1,3 %, η οποία είναι σχετικά μέτρια συνολικά. Ωστόσο, στις αγροτικές περιοχές, οι γυναίκες είναι γενικά λιγότερο οικονομικά ενεργές από τους άνδρες, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερο χάσμα δραστηριότητας στην αγορά εργασίας μεταξύ των φύλων σε αυτούς τους τομείς σε σύγκριση με άλλους. Το εύρος αυτό κυμαίνεται από 13 έως 20 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Οι αγροτικές περιοχές δεν επωφελούνται από νέες πράσινες θέσεις εργασίας παρά το τεράστιο δυναμικό τους για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αν και η πράσινη μετάβαση αποτελεί παγκόσμια προσπάθεια, ο αντίκτυπός της στην αγορά εργασίας είναι τοπικός. Οι αγροτικές περιοχές έχουν τεράστιες δυνατότητες για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για παράδειγμα στην ηλιακή ενέργεια, την αιολική ενέργεια ή την υδροηλεκτρική ενέργεια. Ωστόσο, οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται σε αυτές τις βιομηχανίες δεν είναι απαραιτήτως τοπικές. Οι μηχανικοί, οι δικηγόροι και οι συμβουλευτικές εταιρείες εργάζονται εξ αποστάσεως σε αυτά τα έργα από μεγάλες πόλεις, και οι εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό τομέα είναι στο εργοτάξιο για μικρό χρονικό διάστημα και γρήγορα προχωρούν.

Εν τω μεταξύ, οι ρυπογόνες θέσεις εργασίας είναι ακόμη πιο συγκεντρωμένες από τις πράσινες θέσεις εργασίας, με υψηλό ποσοστό σε περιοχές με χαμηλότερο κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Αυτό τους αφήνει ευάλωτους σε μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας και στην εξαφάνιση σημαντικής οικονομικής δραστηριότητας που θα μπορούσε να εμποδίσει τις κοινότητές τους για τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, η περιοχή εξόρυξης άνθρακα της Δυτικής Μακεδονίας στην Ελλάδα είχε το υψηλότερο εθνικό ποσοστό ανεργίας το 2021 με σχεδόν 20 %, και το χαμηλότερο εθνικό μερίδιο πράσινων θέσεων εργασίας στο 7%.

Οι αγροτικές και αστικές περιοχές στα νησιά αντιμετωπίζουν πρόσθετες δαπάνες που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των εν λόγω περιοχών, εκθέτοντάς τις ιδίως στην απώλεια βιοποικιλότητας και στην κλιματική αλλαγή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις δαπάνες που σχετίζονται με τις μεταφορές, την ενέργεια, τη διαχείριση αποβλήτων, τις δημόσιες υπηρεσίες και τα αγαθά και τις υπηρεσίες ανάγκης. Έχουν λιγότερη ευελιξία όσον αφορά την ταχεία προσαρμογή στη φιλόδοξη πορεία της ΕΕ προς την κλιματική ουδετερότητα και τις επενδύσεις σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας στα νησιά. Η ψηφιακή σύνδεση αποτελεί βασικό εργαλείο για την υπέρβαση της φυσικής απομόνωσης των νησιών, για τη διασφάλιση ότι οι πολίτες και οι επιχειρηματίες μπορούν να δραστηριοποιούνται στις αγορές της ΕΕ, ενώ βασίζονται σε ένα νησί, και για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων των νησιών.

Η μείωση του πληθυσμού και η μακροπρόθεσμη στασιμότητα επηρεάζουν την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Όσοι παραμένουν στις αγροτικές περιοχές αισθάνονται ότι μένουν πίσω — μια αίσθηση που συχνά οδηγεί σε λιγότερη στήριξη της ΕΕ στις έρευνες και τις εκλογές. Το εαρινό Ευρωβαρόμετρο 2023 δείχνει επίσης ότι οι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές συμμετέχουν, σε κάποιο βαθμό, λιγότερο ενεργά στην εθνική και ευρωπαϊκή πολιτική από ό,τι οι πολίτες στις αστικές περιοχές.

Η πολυπλοκότητα των προκλήσεων στις αγροτικές περιοχές απαιτεί λύσεις με τη συμμετοχή πολλαπλών επιπέδων διακυβέρνησης, ενδιαφερόμενων μερών και τομέων πολιτικής. Οι λύσεις αυτές πρέπει να στηρίζουν την εδαφική συνοχή και να δημιουργούν ευκαιρίες για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία στις αγροτικές κοινότητες. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν την προσέλκυση καινοτόμων επιχειρήσεων, τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές θέσεις εργασίας, την προώθηση νέων και καλύτερων δεξιοτήτων, τη διασφάλιση καλύτερων υποδομών και υπηρεσιών και την ενίσχυση του ρόλου της βιώσιμης γεωργίας και των διαφοροποιημένων οικονομικών δραστηριοτήτων.

Ως εκ τούτου, οι περιφέρειες και οι δήμοι συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη και την εφαρμογή ολοκληρωμένων στρατηγικών για την αγροτική ανάπτυξη. Στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν όλα τα πιθανά κονδύλια και πολιτικές της ΕΕ για την προώθηση της ελκυστικότητας των αγροτικών περιοχών και την προστασία του αγροτικού πληθυσμού και της ποιότητας ζωής τους, εξασφαλίζοντας ισότιμη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και ευκαιρίες.

Η Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) ενθαρρύνει όλες τις δημόσιες αρχές να διασφαλίσουν ότι οι νέοι νόμοι και πολιτικές λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο που έχουν στις αγροτικές περιοχές και το δυναμικό των αγροτικών περιοχών να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων πολιτικής (αγροτική θωράκιση). Η ΕτΠ συμμετέχει ενεργά στο αγροτικό σύμφωνο, το οποίο παρέχει μια πλατφόρμα για όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών για την ανταλλαγή και τη δημιουργία γνώσεων και ορθών πρακτικών, καθώς και για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ανάγκες των αγροτικών περιοχών και την ανάδειξη των δυνατοτήτων τους.

Η βελτίωση των συνδέσεων μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών μπορεί επίσης να συμβάλει στη βελτίωση της συνδεσιμότητας και της πρόσβασης των πολιτών της υπαίθρου σε υπηρεσίες. Θα πρέπει να δημιουργηθούν περισσότερες συνέργειες μεταξύ των αναπτυξιακών εργαλείων όπως το LEADER, η ΤΑΠΤΚ, η πρωτοβουλία για τα έξυπνα χωριά, τα νεοφυή χωριά και οι ομάδες τοπικής δράσης. Απαιτούνται στόχοι και δείκτες για την καθοδήγηση και την παρακολούθηση της εφαρμογής του μακροπρόθεσμου οράματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις αγροτικές περιοχές

Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ