Οι βασικές αρχές των Προγραμμάτων LEADER- Μια πρώτη γνωριμία

Η πρώτη εφαρμογή των προγραμμάτων LEADER στη χώρα μας, καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έγινε το 1991 ως Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER, η οποία αποτέλεσε την αρχή μίας νέας προσέγγισης στην πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Μέσω της LEADER στηρίχθηκε η ολοκληρωμένη και πολυτομεακή ανάπτυξη, ενώ παράλληλα δόθηκε η ευκαιρία στις τοπικές κοινωνίες να σχεδιάσουν και να επιλέξουν οι ίδιες τον τρόπο και τη “διαδρομή” ανάπτυξή τους. Στα χρόνια που ακολούθησαν, τα προγράμματα LEADER, παρ’ όλες τις διαφοροποιήσεις τους ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους της κάθε εποχής και την εμπειρία από την εφαρμογή τους, εξελίχθηκαν σε έναν, αναμφίβολα, σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης της υπαίθρου, με οφέλη πολλαπλάσια του προϋπολογισμού τους και αποτελούν διαχρονικά μια καινοτόμο προσέγγιση στο πλαίσιο της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης της Ε.Ε.

Τι σημαίνει LEADER;

Η ονομασία LEADER προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Liaisons Entre Actions de Développement de l’ Economie Rurale, που σημαίνει, Δεσμοί μεταξύ δράσεων για την ανάπτυξη της οικονομίας του αγροτικού χώρου. . Όπως υποδηλώνει το όνομά της, πρόκειται για μια μέθοδο δραστηριοποίησης και υλοποίησης της αγροτικής ανάπτυξης σε τοπικές αγροτικές κοινότητες και όχι για μια παγιοποιημένη σειρά μέτρων προς εφαρμογή.

Οι βασικές αρχές στην εφαρμογή των προγραμμάτων LEADER είναι:

• η ανάπτυξη στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης εστιασμένες στην περιοχή,

• η εκ των κάτω προς τα επάνω χάραξη των στρατηγικών,

• οι Ομάδες Τοπικής Δράσεις (ΟΤΔ) οι οποίες αποτελούν σύμπραξη του δημοσίου με τον ιδιωτικό

τομέα,

• οι ολοκληρωμένες και πολυτομεακές δράσεις,

• η δικτύωση,

• η συνεργασία,

• η καινοτομία.

Κατά την προγραμματική περίοδο 2023-2027 το LEADER θα αποτελέσει για μια ακόμα φορά ένα βασικό εργαλείο ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών. Η φιλοσοφία σχεδιασμού και εφαρμογής του διατηρούνται ανέπαφες με στόχο την επίτευξη συμπληρωματικότητας των τοπικών στρατηγικών με τις δράσεις των λοιπών ευρωπαϊκών ταμείων και τις σχετικές εθνικές και περιφερειακές πολιτικές ανάπτυξης. Με δεδομένη όμως τη διαφοροποίηση των αγροτικών περιοχών αλλά και των απρόβλεπτων γεγονότων και φαινομένων, όπως η πανδημία COV-19, οι πυρκαγιές και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη συνεργατικών δράσεων και πρωτοβουλιών με κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση.

Βασικά στοιχεία των τοπικών στρατηγικών σε αυτή την προγραμματική περίοδο είναι και υλοποίηση δράσεων σύμφωνα με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) και της Πράσινης Βίβλου για την αγροτική ανάπτυξη, η καινοτομία για την αντιμετώπιση των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων, η προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της βιοικονομίας, η αξιοποίηση των ΤΠΕ και η ανάπτυξη των πολιτικών των «Έξυπνων Χωριών» (Smart Villages) για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων μικρών υπο-περιοχών των περιοχών LEADER.

Η πείρα έχει δείξει ότι το Leader μπορεί να επιφέρει πραγματική διαφορά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων στις αγροτικές περιοχές, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση καινοτόμων απαντήσεων σε παλαιά και νέα προβλήματα του αγροτικού χώρου και να καταστεί ένα σημαντικό εργαλείο για την οικοδόμηση τοπικών ικανοτήτων.