Γνωρίζοντας τον τόπο μας : Κύμη 

Ο οικισμός της Κύμης, ένα από τα γραφικότερα χωριά της Εύβοιας , είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου της Κύμης. Βρίσκεται στα βορειανατολικά του Δήμου, σε υψόμετρο 190μ. έως και 260μ. από την θάλασσα , έχει συνολική έκταση 1100 στρ. και ο πληθυσμός του πρέπει σήμερα να είναι 3.037 μόνιμοι κάτοικοι ενώ στην απογραφή του 1940 αριθμούσε 3.618.

Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και ο πολεοδομικός ιστός του οικισμού, αποτέλεσμα της ιστορικής και οικονομικής του εξέλιξης, διαμορφώνουν έναν ιστορικό πυρήνα, μέσα στον οποίο μέχρι σήμερα είναι διακριτός ο τρόπος εξέλιξής του.

Η ελληνική μυθολογία αναφέρει τρεις εκδοχές για την ίδρυση της Κύμης: Η Κύμη ονομάσθηκε έτσι κατά μια εκδοχή από τη μυθολογική νύμφη Κυμώ. Η ηρωίδα Αμαζόνα Κυμώ , γεννήθηκε από την ένωσή της αμαζόνας Λάμιας, που κατοικούσε μέσα σε δάσος δρυών, με τον θεό Ποσειδώνα. Αυτή υπήρξε ανταγωνίστρια της αμαζόνας Μύρινας, η οποία και κυριαρχούσε σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Η Κυμώ, για να εδραιώσει την ισχύ της στο Αιγαίο, λέγεται ότι ίδρυσε την ομώνυμη πόλη στην ανατολική ακτή της Εύβοιας.

Κατά την δεύτερη εκδοχή ,οφείλει το όνομά της στα θεαματικά και εντυπωσιακά κύματα των θαλασσών της και στη στενή σύνδεση των ναυτικών κατοίκων της με τα κύματα, τους ανέμους και τη θάλασσα.

Κατά μία τρίτη εκδοχή από τη φωνολογική εξέλιξη της λέξης Κώμη > Κούμη > Κύμη. Κώμη σημαίνει κωμόπολη και υποστηρίζουν ορισμένοι ότι, αφού μέχρι σήμερα η μία και μοναδική θέση της αρχαίας Κύμης δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη, μάλλον η περιοχή ήταν κατοικημένη κατά την αρχαιότητα «κατά Κώμες».

Οι κάτοικοι της Κύμης ονομάζονται Κυμαίοι ή Κουμιώτες. Αποκαλούνται έτσι από την Κύμη ή Κούμη όπως τη λένε, ακόμα και τώρα ,οι παλαιότεροι κάτοικοί της.

Κατά την παράδοση , κτίστηκε από 9 οικογένειες που ήρθαν από την κοιλάδα του Οξύλιθου το 1700. Το χτίσιμο των σπιτιών, ο τρόπος και ο τόπος , εξαρτήθηκαν από τους ανθρώπους που μετοίκησαν εδώ, από τα νησιά του Αιγαίου – Κρήτη, Ψαρά, Σίφνο κ.α. – , από τους Ηπειρώτες και Μακεδόνες πετροχτιστάδες που ήλθαν αναζητώντας εργασία, και από την ύπαρξη πειρατών στο Αιγαίο επί τουρκοκρατίας. Γι’ αυτό και η παλιά Κύμη,είναι αθέατη από τη θάλασσα. Για τον ίδιο λόγο, επίσης έχει δόμηση πετρόχτιστη ορεινού τύπου, παρότι η ίδια είναι κυρίως θαλασσινή.

Περπατώντας κανείς μέσα στα στενά δρομάκια της Κύμης μπορεί να θαυμάσει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση στα οικήματα, στους τοίχους, στις κεραμοσκεπές, στα πορτοπαράθυρα και στα μπαλκόνια των κτισμάτων. Τα αρχοντικά της Κύμης ήταν κατά κανόνα ανώγεια. Το ισόγειο χρησίμευε για αποθήκευση κυρίως του κρασιού και του λαδιού. Είναι κατασκευασμένα με πέτρα, την οποία έκτισαν Ηπειρώτες κυρίως, αλλά και Μακεδόνες κτίστες. Δείγμα αυτών των αρχοντικών αποτελεί το σπίτι που έζησε ο διάσημος γιατρός – ερευνητής Γεώργιος Παπανικολάου.

Ανεβαίνοντας τον λόφο βόρεια της Κύμης, που οι ντόπιοι ονομάζουν «Αγνάντι», στην τελευταία στροφή του δρόμου αντικρίζουμε ένα υπέροχο θέαμα. Το Αιγαίο απλώνεται στο βάθος, άλλοτε ήρεμο και γαλήνιο και άλλοτε φουρτουνιασμένο, προσφέροντας στον περιηγητή μια μοναδική και αξέχαστη εικόνα. Καθώς κατεβαίνουμε προς την θάλασσα, εκείνο που εντυπωσιάζει – εκτός από τη θέα- είναι η απότομη αλλαγή του τοπίου και τα αιχμηρά βράχια που σκίζουν την θάλασσα. Εδώ σ’ αυτό το, άγριας ομορφιάς, τοπίο υπάρχει ένας παλιός ταρσανάς, που ακόμη χρησιμοποιείται από τους ντόπιους ψαράδες. Ο ταρσανάς είναι κατασκευασμένος, σε μια απάνεμη εσοχή, με απότομους κοφτερούς βράχους.

Απέναντι από τον οικισμό βρίσκονται τα νησιά Χηλή (Μεγάλο νησί) και Πλατειά (Μικρό νησί). Στην ανατολική πλευρά του νησιού Χηλή υπάρχει μεγάλο σπήλαιο με διάκοσμο σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Ένας μύθος της περιοχής λέει πως ο Αχιλλέας , κατά τον Τρωικό πόλεμο , από εδώ επιβιβάστηκε σε πλοίο για την Σκύρο και έτσι οι ντόπιοι έδωσαν στο λιμανάκι το όνομα του , Αχίλι γι αυτό και πολλές φορές ο οικισμός γράφεται Χιλή. Κατά την επανάσταση του 1821 πολλές φορές διασώθηκαν στο νησί Χηλή τα γυναικόπαιδα των Κυμαίων από τη μανία των Τούρκων.

Αξιοθέατα 

Φαράγγι Αποκλείστη : Το φαράγγι του Αποκλείστη βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βόρεια της Κύμης. Είναι ένα κακοτράχαλο και απροσπέλαστο φαράγγι, μέσα από το οποίο περνάει ο ποταμός Αποκλείστης.

Σχηματίζεται από το βουνό Αξάνεμα και από το λόφο Μονή Σωτήρος, σε ύψος 300 – 350 μέτρων και με πλάτος 10-40 μέτρα. Τα βουνά φέρεται να διαχωρίστηκαν κατά το σχηματισμό του Αιγαίου με την καταβύθιση της Αιγηίας κατά την Τριτογενή περίοδο.

Ιαματική πηγή Χωνευτικού: Η πηγή του Χωνευτικού καθιερώθηκε ως ιαματική από τα μέσα περίπου το 19ου αιώνα από την αναμφισβήτητη θετική επίδρασή της στους νεφροπαθείς. Η αποβολή της άμμου ή των λίθων κυρίως με την έντονη διούρηση έγινε ευρύτερα γνωστή με αποτέλεσμα να στέλνονται στην Κύμη, από διαπρεπείς ουρολόγους , ασθενείς για ποσιμοθεραπεία. Με το Προεδρικό Διάταγμα 80 (ΦΕΚ 92, 11-5-1999) η πηγή «Χωνευτικό» ανακηρύχθηκε ως θεραπευτική και κατατάχθηκε στην κατηγορία των «Ιαματικών πηγών τοπικής σημασίας».

Παναγία Λιαουτσάνισσα Κύμης: Στο συνοικισμό Λιαουτσιάνισσα Κύμης, σε μια μαγευτική τοποθεσία, υψώνεται μεγαλοπρεπής ο Ναός της Παναγίας, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου χτισμένος το 1849. Χτίστηκε το 1849 από ντόπια κιτρινοκόκκινη πέτρα σε έναν εντελώς ασυνήθιστο ρυθμό. Το τέμπλο της είναι φιλοτεχνημένο από τον Ιωάννη Χαλεπά και οκτώ άλλους Τηνιακούς γλύπτες. Στην κεραμιδένια στέγη της έχει τρεις τρούλους. Ο ιερός ναός της «Παναγίας της Λιαουτσάνισσας» από το 1965 έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο.

Κάστρο της Κύμης: Το ερειπωμένο σήμερα κάστρο του «Αγίου Γεωργίου» βρίσκεται στην κορυφή βραχώδους λόφου που υψώνεται πάνω από την βόρεια ακτή, 1 χιλιόμετρο από την μονή Σωτήρος και 5 χλμ. από την Κύμη. Βυζαντινό, πιθανόν φτιαγμένο τον 11ο αιώνα σε έκταση μικρότερη από ένα στρέμμα. Από το σημείο αυτό υπήρχε οπτικός έλεγχος στο στενό ανάμεσα στην Εύβοια και την Σκύρο.